ผู้ใหญ่อย่างเราอาจพบว่าบางครั้งการพูดความจริงก็ไม่ง่ายเอาเสียเลย ถ้าเราลองถามตัวเองลึกๆ ว่าเพราะอะไรเราถึงไม่บอกความจริง เราอาจจะพบว่าเรากลัวคนที่ฟังจะหงุดหงิด ไม่พอใจ ไม่สบายใจ รับไม่ได้ หรือแม้กระทั่งกลัวว่าจะเกิดการตำหนิติเตียน ทะเลาะเบาะแว้งกัน ขนาดผู้ใหญ่เองยังกลัวการถูกตำหนิ การทะเลาะ ความขัดแย้ง จึงไม่แปลกหากเด็กๆ ที่มีอำนาจต่อรองน้อยกว่าผู้ใหญ่บางครั้งจึงพูดโกหกเพื่อหลีกเลี่ยงการตำหนิ การถูกดุว่าและการถูกลงโทษ
แล้วเราจะฝึกให้ลูกกล้าพูดความจริงได้อย่างไร?
การสอนให้เด็กมีศีลธรรม รู้จักบาปบุญคุณโทษ มีความซื่อสัตย์ในจิตใจเป็นสิ่งที่ควรปลูกฝังให้เด็กอยู่แล้ว เด็กจะเรียนรู้จากสิ่งที่เขาเห็น สิ่งที่เราทำ รวมถึงสิ่งที่เราสอน เมื่อโตขึ้นเขาจะตัดสินใจได้ด้วยตัวของเขาเองว่าเขาจะทำอะไรหรือไม่ทำอะไร จะพูดความจริงหรือพูดไม่จริง แต่เราปฏิเสธไม่ได้ว่าปฏิกิริยาของพ่อแม่หรือผู้ดูแลก็มีผลต่อพฤติกรรมของเด็กด้วยไม่มากก็น้อย ปฏิกิริยาของเรามีส่วนทำให้การสร้างนิสัยซื่อสัตย์พูดความจริงเป็นไปได้ง่ายขึ้น
ปฏิกิริยาของพ่อแม่จะมีผลต่อเขาอย่างไร?
หากลองนึกภาพว่าคุณจำเป็นต้องบอกข่าวที่ไม่ดีนักกับหัวหน้าของคุณ คุณอยากให้หัวหน้าของคุณมีท่าทีอย่างไรเมื่อรับฟัง หากหัวหน้ามีท่าทีคาดคั้น เร่งเร้า หน้าตาถมึงทึง หงุดหงิดและตำหนิคุณแม้ว่าคุณจะยังพูดไม่ทันจบ คุณเองก็อาจจะพาลบอกข่าวไม่หมด อ้ำอึ้งไปจนบางครั้งก็อาจจะพาลพูดเบี่ยงเบนไปจากความจริง ลูกของคุณก็เช่นกัน หากเขาคาดเดาได้ว่าพ่อแม่จะต้องลงโทษเขา ดุด่าบ่นว่าเขาแน่ๆ ลงท้ายลูกของคุณก็จะพยายามเอาตัวรอดด้วยการโกหก หากปล่อยให้เป็นเช่นนี้ไปเรื่อยๆ ลูกของคุณก็จะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่สามารถโกหกได้อย่างแนบเนียนเป็นแน่แท้ แต่ในทางกลับกัน หากหัวหน้าของคุณรับฟังด้วยท่าทีที่ยอมรับ ตั้งใจรับฟัง ถามคำถามด้วยความใจเย็น คุณก็คงจะกล้าบอกความจริงได้โดยไม่ยากนัก
เช่นเดียวกันกับลูกของคุณ หากลูกของคุณเผลอไปทำอะไรผิดมา คุณรับฟังจนจบด้วยความสงบ (เท่าที่คุณจะทำได้) โดยไม่คาดคั้นหรือตำหนิติเตียน แต่กลับชื่นชมที่เขากล้าหาญที่จะบอกความจริงกับคุณ ลูกของคุณก็จะเรียนรู้ว่าเขาสามารถพูดความจริงได้ แถมได้รับคำชื่นชมที่กล้าพูดความจริงอีก ต่อไปเมื่อเกิดเรื่องอะไรขึ้นมา เขาก็จะกล้าพูดความจริงกับคุณจนเป็นธรรมชาติและกลายเป็นนิสัยของเขาไป
หากคุณอยากให้เขาเรียนรู้จากความผิดพลาด คุณอาจจะถามคำถามที่ช่วยให้ลูกของคุณเรียนรู้จากความผิดพลาดในครั้งนี้และได้ลองคิดวิธีการในการแก้ไขปัญหาในคราวหน้าร่วมกัน
ทั้งหมดนี้นอกจากคุณจะได้ทราบความจริง ลูกได้เรียนรู้จากสิ่งที่เขาทำผิดพลาดไป มีแนวทางในการจัดการกับปัญหาที่อาจเกิดได้ในอนาคต สิ่งที่คุณและลูกจะได้แน่นอนก็คือ การสร้างความเคยชินในการพูดความจริงจนกลายเป็นนิสัย และคุณได้สร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างคุณและลูกนั่นเอง เมื่อเติบโตขึ้นในยามที่เขาประสบปัญหา เขาจะไม่รีรอที่จะเล่าเรื่องให้คุณรับทราบ เพราะเขารู้ว่าคุณจะรับฟังโดยไม่ทำให้เขารู้สึกแย่ลงไปกว่าเดิม