จมูกอักเสบภูมิแพ้ หรือ Allergic Rhinitis คือ โรคที่ร่างกายได้รับสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่นละออง ควัน ขนสัตว์ หรือสารเคมี แล้วเกิดปฏิกิริยากับสารภูมิต้านทานในร่างกาย ส่งผลให้เนื้อเยื่อจมูกเกิดการ บวมแดง และมีสารคัดหลั่งภายในโพรงจมูกเพิ่มมากขึ้น โดยมีอาการเด่น ๆ ได้แก่ อาการคัดจมูก จามติดกันบ่อยครั้ง น้ำมูกใส คันจมูกหรือคันตา โดยแนวทางการรักษาด้วยยาในปัจจุบันได้แก่ การรับประทานยาแก้แพ้ และ การใช้ยาพ่นจมูก
ยาแก้แพ้ชนิดรับประทาน หรือ กลุ่มยาต้านฮิสตามีน (Antihistamine)
ปัจจุบันมียา 2 ชนิดหลัก ได้แก่ กลุ่มยาชนิดง่วงซึม และ กลุ่มยาชนิดไม่ทำให้ง่วงซึม โดย กลุ่มยาชนิดง่วงซึม ตัวยาสามารถสามารถผ่านเข้าไปในสมองและมีฤทธิ์กดประสาทได้ จึงมีผลข้างเคียงอื่น ๆ เช่น ปัสสาวะคั่ง ท้องผูก ปากแห้งคอแห้ง ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ เช่น คลอเฟนิรามีน ไฮดรอกไซซีน เป็นต้น
ส่วนกลุ่มยาชนิดไม่ทำให้ง่วงซึม จะมีความสามารถในการผ่านเข้าไปในสมองได้น้อย จึงทำให้ง่วงซึมได้น้อยกว่า และ อาการข้างเคียงอื่น ๆ ก็จะพบได้น้อยกว่าอีกกลุ่มเช่นกัน ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ เช่น เซทิริซีน เลโวเซทิริซีน ลอราทาดีน เป็นต้น
วิธีการรับประทานยาแก้แพ้ให้ถูกวิธี
- รับประทานยาเฉพาะเวลามีอาการภูมิแพ้จมูกอักเสบ ไม่ควรรับประทานยาเพื่อป้องกัน
- ยาต้านฮิสตามีนแต่ละชนิด มีวิธีการรับประทานที่แตกต่างกัน ควรรับประทานยาตามคำแนะนำของแพทย์และเภสัชกร
- ยามีแนวโน้มทำให้เกิดอาการง่วงซึม จึงควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะ หรือทำงานที่เกี่ยวกับเครื่องจักร
- ผู้ป่วยที่มีโรคร่วม เช่น โรคตับ โรคไต หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนรับประทานยา
ยาพ่นจมูก (Nasal spray) สำหรับรักษาโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้
ในส่วนของยาพ่นจมูก จะเห็นได้ว่ามีความสำคัญอย่างมากในการบรรเทาและรักษาอาการภูมิแพ้จมูก โดยเทคนิคการใช้ยาพ่นจมูกที่ถูกต้องจะช่วยให้การใช้ยามีประสิทธิภาพมากขึ้น ประเด็นที่ควรตระหนักในการใช้ยา ได้แก่
- ก่อนใช้ยาพ่นทุกครั้งควรเขย่าขวดก่อนใช้
- พ่นยาโดยหันปลายหลอดชี้ไปทางผนังด้านข้างจมูก
- หายใจเข้าทางปากช้า ๆ
- ขณะกดพ่นยาและกลั้นหายใจ 2-3 วินาที
- พ่นยาตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
กรณีเป็นยาพ่นบรรเทาอาการคัดแน่นจมูกให้ใช้เป็นครั้งคราวเมื่อมีอาการและไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกิน 3-5 วัน เนื่องจากจะทำให้อาการคัดแน่นจมูกแย่ลง ส่วนยาพ่นจมูกสเตียรอยด์ควรใช้อย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอตามแพทย์สั่ง เพื่อให้ยาสามารถออกฤทธิ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากการใช้ยาแล้ว การหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ ปัจจัยกระตุ้น และหมั่นล้างจมูกด้วยน้ำเกลือก็จะช่วยลดอาการภูมิแพ้จมูกได้เช่นกัน
